Iranscope Blog بلاگ ايرانسکوپ : درسی که از تجربه حزب توده گرفته نشد

چهارشنبه، مهر ۲۲، ۱۳۹۴

درسی که از تجربه حزب توده گرفته نشد

درسی که از تجربه حزب توده گرفته نشد

http://iranscope.blogspot.com/2015/10/blog-post_14.html

بهمانگونه که سالها پیش نوشتم "از همان سال 1970، از ابتدای فعالیت سیاسی، با حزب توده و شوروی مخالف بودم" (1). اما تجربه حزب توده در تاریخ ایران آنقدر مهم است که با گذشت بیش از نیم قرن، همچنان فعالان سیاسی و مدنی درسهایی از آن مطرح می کنند. درس های تجربه های مختلف آن هم بارها به رشته تحریر درآمده (2) و از جمله چند روز پیش مصاحبه ای تازه با انور خامه ای در این مورد منتشر شده است (3).

چرا تجربه حزب توده مهم است؟ زیرا تنها تشکیلات سیاسی که در همه تاریخ ایران توانست به معنی واقعی کلمه جمعیت بزرگی را در کشور سازماندهی کند، حزب توده بود. چنین تجربه ای نه پیش از آن وجود داشت و نه بعد از آن. مثلاً در آمریکا حزب فدرالیست در سالهای نخستین انقلاب 1775 و سپس حزب دموکرات و بعدها حزب جمهوریخواه چنین تشکیلاتهایی بودند که دوتای آخر تا به امروز وجود دارند. در اروپا نیز تجربه احزاب مدرن بزرگ فراوان است.

درس گیری از تجربه حزب توده بعد از کودتای 28 مرداد شروع شد و نتیجه اش هم نه تنها سازمانهای متعدد کمونیستی در خارج و داخل ایران بود بلکه همچنین فراکسیونهای سوسیالیست در جبهه ملی و سازمانهای نوپای چریکی و امثالهم بودند که هیچکدام نتوانستند حزبی واقعی شوند. کسانی هم بودند که اصلاً از خیر ساختن تشکیلات گذشتند و به رغم دانش و تجربه سیاسی و تشکیلاتی انجام کار فکری را پیش گرفتند که مهمترین آنها جریانی بود بنام "کادرها" که در میانشان دوستانی نظیر مهدی خانباباتهرانی تا به امروز در عرصه سیاسی ایران فعالند (4).

اما درسی که از تجربه حزب توده گرفته نشده این است که آن نقطه مثبتی که باعث شد حزب توده قادر شود جمعیت زیادی از مردم را سازماندهی کند چه بود؟ آیا فقط شرایط آزادیهای نسبی در سالهای 1320 تا 1332 عامل موفقیت آن تلاش بود؟ پس چرا تشکیلاتهای دیگر نتوانستند در همان دوران احزابی فراگیر شوند؟

به امید جمهوری آینده نگر دموکراتیک و سکولار در ایران

سام قندچی، ناشر و سردبیر ایرانسکوپ

http://iranscope.blogspot.com

http://www.iranscope.com

http://www.ghandchi.com

بیست و دوم مهر ماه 1394
October 14, 2015

پانویس:

1. یادداشت بیوگرافیک
http://www.ghandchi.com/05-My_Profile.htm

2. آنچه از تراژدی جوانشیر و حزب توده می توان آموخت
http://www.ghandchi.com/940-javanshir.htm

3. مهسا جزینی/شرق: گزارش دیدار با «انور خامه‌ای» آخرین بازمانده ۵٣ نفر
http://www.iran-emrooz.net/index.php/politic2/57533

4. فیسبوک مهدی خانباباتهرانی

https://www.facebook.com/khanbabatehrani