اگر جنبش بدون خشونت به جایی نرسید تکلیف چیست
http://iranscope.blogspot.com/2014/12/blog-post_14.html
http://iranscope.blogspot.com/2014/12/blog-post_14.html
تجربه های جنبش سبز ایران و بهار عربی خاورمیانه در چند سال اخیر همچنان در میان
روشنفکران ایران و منطقه، موضوع بجث است (1).
برخی از صاحب نظران، از تجربه های سالهای اخیر به این نتیجه رسیده اند که تفاوت عمده بین آنچه در خاورمیانه روی داد با موارد مشابه در بلوک شرق و آمریکای لاتین، عامل اسلام بوده است (2).
برخی دیگر نظیر شیرین عبادی می گویند تجربه بیش از ده سال جنگ با طالبان در افغانستان نشان داد که نمی توان بر داعش با قدرت نظامی پیروز شد. خانم عبادی دو علت برای دوام قدرت طالبان ذکر می کند که عبارتند از بیسوادی و نابرابری که باید برای رفع آنها تلاش کرد و با استعاره می گویند آمریکا بجای اسلجه باید کتاب بر داعش بریزد (3).
جدا از تحلیل مسأله، برخی از فعالین سیاسی و مدنی به این نتیجه رسیده اند که اساساً جنبش بدون خشونت در خاورمیانه شانس ندارد و در رقابت با نیروهای اسلامی، سکولارها نیز باید در فکر راهکارهای قهرآمیز برای کسب فدرت باشند و البته شماری از آنها امیدشان به جنگ آمریکا و متحدانش در خاورمیانه است و بعضی دیگر نیز مسأله سازماندهی مسلحانه برای انقلاب را مطرح می کنند -- راهی که اکثر جریانات تجزبه طلب و مجاهدین در ایران سالهاست دنبال کرده اند.
در اینکه شکست بهار عربی و اوج گیری تشکیلات داعش و فعالیت گروه های وابسته به القاعده، به جنبش بدون خشونت در خاورمیانه لطمه شدیدی وارد آورده، تردیدی نیست. اما آیا این امر دلیلی بر وداع با جنبش بدون خشونت است؟
جدا از آنکه تحلیل توکویل یعنی ويژه دیدن اسلام را که در ابتدای مقاله ذکر شد، بپذیریم یا که ارزیابی خانم عبادی را قبول کنیم یا هر دلیل دیگر، مطمئناً به چالش کشیدن نظرات اسلامگرایان یا سواد آموزی یا رفع بی عدالتی های اقتصادی یا نافرمانی مدنی برای حقوق بشر راهکارهای بدون خشونت هستند. ادعا می شود این کارها در مقابله با داعش، طالبان، و رژیم های دیکتاتوری در منطقه به جایی نمی رسد. اما این فعالیتها مطمئناً باعث رشد فکری مردمی می شود که در این راه گام بر می دارند. این بحث نه تنها امروز درست است بلکه زمان جنگ جهانی دوم هم مطرح بود.
معمولاً در کتابهای تاریخ از فاشیسم و جنبش ضدفاشیستی و نفش متفقین برای ساقط کردن هیتلر و نیروهای محور بسیار گفته می شود. اما همان زمان نیز شری آروبیندو (4) که پیش از جنگ دوم جهانی در جنبش استقلال هند از انگلیس فعال بود، با جنگ ضدفاشیستی مخالفت کرد و مبارزه بدون خشونت را با فاشیسم، مطرح کرد. در آن زمان اکثریت نیروهای دموکرات و مترقی جهان به جنگ ضدفاشیستی پیوستند و نه به راهی که امثال آروبیندو توصیه می کردند. اینکه حدس بزنیم اگر اکثریت مردم جهان چنان راهی را برگزیده بودند نتیجه چه می شد، ساده نیست اما مطمئناً در صورت پیروزی آن راه، خود جنگ طلبی در اندیشه بشر بیشتر از بین رفته بود. از سوی دیگر اینکه امروز حدس بزنیم بقیه خاورمیانه پس از تجربه بهار عربی در آینده چگونه جلو خواهد رفت، دشوار است. اما امیدوارم جنبش بدون خشونت حداقل در ایران ادامه پیدا کند چرا که تحول بدون خشونت، امکان جایگزینی یک دیکتاتوری را با دیکتاتوری دیگر، کاهش می دهد و به رشد فکری مردم برای خشونت پزهیزی جهت حل اختلافات یاری می رساند.
به امید جمهوری آینده نگر دموکراتیک و سکولار در ایران
برخی از صاحب نظران، از تجربه های سالهای اخیر به این نتیجه رسیده اند که تفاوت عمده بین آنچه در خاورمیانه روی داد با موارد مشابه در بلوک شرق و آمریکای لاتین، عامل اسلام بوده است (2).
برخی دیگر نظیر شیرین عبادی می گویند تجربه بیش از ده سال جنگ با طالبان در افغانستان نشان داد که نمی توان بر داعش با قدرت نظامی پیروز شد. خانم عبادی دو علت برای دوام قدرت طالبان ذکر می کند که عبارتند از بیسوادی و نابرابری که باید برای رفع آنها تلاش کرد و با استعاره می گویند آمریکا بجای اسلجه باید کتاب بر داعش بریزد (3).
جدا از تحلیل مسأله، برخی از فعالین سیاسی و مدنی به این نتیجه رسیده اند که اساساً جنبش بدون خشونت در خاورمیانه شانس ندارد و در رقابت با نیروهای اسلامی، سکولارها نیز باید در فکر راهکارهای قهرآمیز برای کسب فدرت باشند و البته شماری از آنها امیدشان به جنگ آمریکا و متحدانش در خاورمیانه است و بعضی دیگر نیز مسأله سازماندهی مسلحانه برای انقلاب را مطرح می کنند -- راهی که اکثر جریانات تجزبه طلب و مجاهدین در ایران سالهاست دنبال کرده اند.
در اینکه شکست بهار عربی و اوج گیری تشکیلات داعش و فعالیت گروه های وابسته به القاعده، به جنبش بدون خشونت در خاورمیانه لطمه شدیدی وارد آورده، تردیدی نیست. اما آیا این امر دلیلی بر وداع با جنبش بدون خشونت است؟
جدا از آنکه تحلیل توکویل یعنی ويژه دیدن اسلام را که در ابتدای مقاله ذکر شد، بپذیریم یا که ارزیابی خانم عبادی را قبول کنیم یا هر دلیل دیگر، مطمئناً به چالش کشیدن نظرات اسلامگرایان یا سواد آموزی یا رفع بی عدالتی های اقتصادی یا نافرمانی مدنی برای حقوق بشر راهکارهای بدون خشونت هستند. ادعا می شود این کارها در مقابله با داعش، طالبان، و رژیم های دیکتاتوری در منطقه به جایی نمی رسد. اما این فعالیتها مطمئناً باعث رشد فکری مردمی می شود که در این راه گام بر می دارند. این بحث نه تنها امروز درست است بلکه زمان جنگ جهانی دوم هم مطرح بود.
معمولاً در کتابهای تاریخ از فاشیسم و جنبش ضدفاشیستی و نفش متفقین برای ساقط کردن هیتلر و نیروهای محور بسیار گفته می شود. اما همان زمان نیز شری آروبیندو (4) که پیش از جنگ دوم جهانی در جنبش استقلال هند از انگلیس فعال بود، با جنگ ضدفاشیستی مخالفت کرد و مبارزه بدون خشونت را با فاشیسم، مطرح کرد. در آن زمان اکثریت نیروهای دموکرات و مترقی جهان به جنگ ضدفاشیستی پیوستند و نه به راهی که امثال آروبیندو توصیه می کردند. اینکه حدس بزنیم اگر اکثریت مردم جهان چنان راهی را برگزیده بودند نتیجه چه می شد، ساده نیست اما مطمئناً در صورت پیروزی آن راه، خود جنگ طلبی در اندیشه بشر بیشتر از بین رفته بود. از سوی دیگر اینکه امروز حدس بزنیم بقیه خاورمیانه پس از تجربه بهار عربی در آینده چگونه جلو خواهد رفت، دشوار است. اما امیدوارم جنبش بدون خشونت حداقل در ایران ادامه پیدا کند چرا که تحول بدون خشونت، امکان جایگزینی یک دیکتاتوری را با دیکتاتوری دیگر، کاهش می دهد و به رشد فکری مردم برای خشونت پزهیزی جهت حل اختلافات یاری می رساند.
به امید جمهوری آینده نگر دموکراتیک و سکولار در ایران
سام قندچي، ناشر و سردبير
ايرانسکوپ
بیست و پنجم آذر ماه 1393
December 14, 2014
پانویس:
1. بهار سبز ايرانی پيروز شد يا شکست خورد؟
http://www.ghandchi.com/693-BaharSabz.htm
2. چرا آينده نگری توکويل در مورد جهان اسلام پرسش برانگيز است؟
http://www.ghandchi.com/714-tocqueville-islam.htm
3. Nobel winner tells US to throw books not bombs at Islamic State
http://news.yahoo.com/nobel-winner-tells-us-throw-books-not-bombs-155445642.html
4. Sri Aurobindo
متون برگزیده:
December 14, 2014
پانویس:
1. بهار سبز ايرانی پيروز شد يا شکست خورد؟
http://www.ghandchi.com/693-BaharSabz.htm
2. چرا آينده نگری توکويل در مورد جهان اسلام پرسش برانگيز است؟
http://www.ghandchi.com/714-tocqueville-islam.htm
3. Nobel winner tells US to throw books not bombs at Islamic State
http://news.yahoo.com/nobel-winner-tells-us-throw-books-not-bombs-155445642.html
4. Sri Aurobindo
متون برگزیده:
پستها
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر