همچنین نوشتار تازه دکتر معصومه پرایس تحت عنوان "چرا برای نوروز ماهی داریم" به زبان انگلیسی در پایین صفحه آورده شده است
Why We Have Fish For Nowruz
Dr. Massoume Price
جشن بزرگداشت ارواح رفتگان و نیایش هفت افریده اول
نوروز باستانی‌ترین جشن ملی ایرانیان ریشه در باور‌های اجداد ایرانیان در هزاره سوم
قبل از میلاد، تفکّر مذهبی زرتشی و رسم‌های رایج در فرهنگ‌های منطقه بین دو رود
دجله و فرات دارد. نوروزی که امروز در ایران جشن گرفته میشود، به خصوص، ریشه در
اسطوره آفرینش زرتشتی‌ها در دوره ساسانی دارد. در کتاب بندهشن که اسطوره آفرینش
زمان ساسانی را بازگو میکند، این چنین آمده که در ابتدا روشنی بود و اهورا مزدا،
خداوند خرد، جایگاهش در نور بود. در ابتدا تاریکی بود و ارباب خشم، اهریمن، جایگاهش
در تاریکی بود. خداوند خرد با افریدن هفت افریده اول، آسمان، آب، زمین، اولین گیاه،
اولین حیوان و اولین انسان: کیومرث که هم نر و هم ماده بوده و سرانجام خورشید و آتش
با هم، نهایتأ دنیا را می‌‌آفریند. برای محافظت این افریده ها، اهورا مزدا شش
جاودانان مقدّس و یا امشا سپنتا را هم می‌‌افریند، و هر کدام محافظت یکی از
آفریده‌ها را به عهده میگیرند. اهورا مزدا خودش نگهبان آتش میشود. این هفت آفریده
اول، نماد‌هایشان هنوز در سفره هفت سین نوروزی مشاهده میشوند. این جهان مینوی شکل
مادّی نداشته، زمان در آن مفهومی نداشته، ستارگان و ماه و خورشید هم بی حرکت بوده
اند. روز و شب، فصل‌ها و مرگ هم وجود نداشتند. پس از گذشت ۳۰۰۰ سال، اهریمن روشنأیی
را می‌‌بیند، آن را میخواهد و برای رسیدن به نور به دنیای مینوی بدون بدی و مرگ
حمله میکند. اهورا مزدا برای مقابله با اهریمن، گیاه، حیوان و انسان را قربانی
میکند و از قربانی کردن این سه، تمام موجودات زنده به وجود می‌‌آیند و شکل مادی
پیدا میکنند. خورشید و ماه، حرکت میکنند، روز و شب و فصل‌ها آغاز میشوند. این روز
که زمان و گردش حیات آغاز میشود، نو روز ، نامیده میشود
قدیمی‌‌ترین مدارک در باره برگزاری جشن سال نو به زمان هخامنشیان، ۵۰۰ قبل از میلاد
باز میگردد. در کنده کاری‌های تخت جمشید، داریوش بزرگ و پسرش خشایار شاه در حال
پذیرفتن مهمانان و نمایندگان کشورهای زیر کنترل ایرانیان در جشن سال نو تصویر شده
اند. تقویم‌های زرتشتی از ۵۰۰ قبل از میلاد و در زمان اشکانیان و ساسانیان بحث‌های
متعدد و مفصل در مورد زمان برگزاری این جشن دارند، که به خاطر تغییرات در تقویم
زمان برگزاری آن تفاوت میکرده است. در کتاب ویس و رامین که اصل آن به دوره اشکانی
باز میگردد، فخرالدین اسعد گرگانی اشاره میکند به جشن و سرور، موسیقی و رقص در
باغ‌ها و میهمانی و هدیه دادن. منابع ساسانی، اشاره به خوردن شیر تازه و آجیل در
صبح نوروز توسط پادشاه، رویاندن هفت تخم گیاهی، قبل از نوروز، جشن و سرور، نیایش،
خانه تکانی و جشن سوری ده روز قبل از نوروز برای بزرگدشت ارواح رفتگان میکنند.
ایرانیان باستان به رفتگان خود احترام زیاد می‌‌گذاشتند و باور داشتند که ارواح
رفتگانشان، ده روز قبل از نوروز برای دیدن بستگان خود به زمین باز میگردند. این
رفتگان در جشنی به نام سوری، با روشن کردن آتش، خانه تکانی، و میهمانی و سور خورانی
جشن گرفته میشدند. ابو ریحان بیرونی اشاره به حضور پیروز، فرشته نگهبان ارواح
رفتگان در جشن سوری میکند. حاجی فیروز امروزی، باقی مانده سنت ستایش از پیروز
میباشد و رنگ سیاه صورت، ارتباط با دنیای مردگان را به خاطر می‌‌آورد
از مهم‌ترین جنبه‌های نوروز، سفره هفت سین است. واژه هفت سین، از قرن ۱۹ در متن‌های
فارسی وجود دارد و قبل از آن اسمی از هفت سین در منابع برده نشده است. در نتیجه
اصطلاحی تازه میباشد. هر چند هفت چین اشاره به چیدن هفت گیاه در منابع موجود است.
در گذشته آنچه در سفره وجود دارد، نماد هفت افریده اول و امشا سپنتا‌های محافظ
افریده‌ها می‌‌بوده است، که هنوز هم در سفره هستند، هر چند که اسمشان با سین
ارتباطی ندارد. گیاه‌ها و گل‌ها، نمودار آفریده‌های گیاهی، تخم مرغ، نماینده انسان
و مردم، شمع و آینه، نمودار آتش و آسمان، ماهی نماینده حیوانات و همچنین، سمبل
کاراماهی، یک ماهی اسطوره‌ای که در اولین اقیانوس به جنگ نیروهای اهریمنی میرود
میباشند. شیرینی و سکه، سمبل زندگی شیرین و ثروت، آب و خاک در گلدان گل‌ها نماینده
آب و زمین میباشند. سمنو از گذشته به خاطر بالا بردن باروری مصرف می‌‌شده است،
سیر به خاطر مزایای بهداشتی و سرکه شراب بوده که در جشن‌ها همیشه حاضر بوده است. در
تقویم زرتشتی، روز ۱۳ فروردین به نام تیر یکی از مقدسان زرتشتی است که محافظ باران
و آب‌ها هم بوده است. رسم انداختن سبزه نو روزی در آب‌ها یادگار زمانی است که
ایرانیان با اهدا گل و گیاه به آب‌ها در این روز از تیر مقدس سپاس گزاری میکردند.
برای ایرانیان باستان، نوروز جشن ستایش زندگی بوده و برای ایرانیان امروز، نوروز
سمبل، هویت، ستایش از طبیعت، محکم کردن دوستی‌‌ها سپاس از بزرگ سالان و خانواده
میباشد. سنت رفتن به گورستان‌ها در آخرین جمعه سال، دنباله ادای احترام به ارواح
رفتگان میباشد. نو روز تان پیروز
معصومه پرایس
Why We Have Fish For Nowruz?
Fish as a significant symbolic entity has a long history in
Mesopotamia, where they believed that the earliest civilization was formed by
men who came out of the sea in form of fish. There are also fish-like creatures
that often appear as protectors in mythologies. In Iran, fish as a symbolic
creature is documented from the 8th century BC, in Elam. Currently, there is an
object from Susa (Shush) at the Louvre Museum known as the Spinner. The
small object shows a high-ranking woman seated on a ceremonial stool with lion
claws, specific to divinity or royalty. She is spinning wool, and in front of
her there is a food container showing fish, and behind her there is a standing
female attendant fanning her.
This is
not a domestic scene; the woman seated is either a goddess or a high priestess
in a temple, or a royal princess in a palace. The spinning is ceremonial.
High-ranking women used to weave ceremonial luxury cloths that they dedicated to
temples or to their husband king/royals. This scene shows some sacred act, and
that is why it is carved in the first place. The fact that there is a fish here,
means there is some significant symbolism associated with the scene. At this
point, we do not know this symbolism, because the other half of the object, the
part that shows who this female is paying respect to, is missing. The fact that
a goddess, a priestess or a princess is shown indicates some association with
fertility, and even maybe some connection with the celebration of the New Year,
often linked to fertility and procreation.
In the
Achaemenid era, 5th century BC, the fish shows
up again. Amongst the Oxus Treasure objects at the British Museum, there is a
hollow gold fish with a hole in its mouth. This has been used for oil or
perfume, very likely during some rituals. Such expensive luxury objects when
made were usually associated with divinity or royalty and had significant
symbolism. Again we do not know the symbolism of fish from this period.
We have
more information from the Sasanian era, particularly the
7th century. In a book called Bundihshn
(the Foundation of Creation) we come across the Zoroastrian Creation Myth
of the 7th century. It is here that we have
more information about the fish. Nowruz itself is based on the Zoroastrian
Creation Myth from this period. In the Creation Myth described, Nowruz is the
first day when the cycle of life starts. On the whole this myth describes the
first 7 creations, sky, earth, water, first plant, first animal and the first
human, and sun/fire together. The myth also explains the cosmic battle between
the good and evil and names creatures involved. It is a long story, and if one
looks closely at the Haft Sin spread, one will see all the 7 creations
(and their protectors; the 6 Holy Immortals or Amesha Sepanta and Ahura Mazda
symbolized by fire/candle).
In
Bundihshn chapter 2, fish represents the last and the 12th constellation
called Mahik (the Fish).
Mahik also appears at chapter 14, on the
Nature of Animals, which mentions that fish were created of ten species and
names them. In chapter 27, on the Chieftainship of People and Animals,
the Kar-mahi, or Arizh, (also called Kara-mahi)
is the chief of the water-creatures that fights sea demons in favour of
Ahura Mazda (Lord of Wisdom), in the original cosmic battle against the forces
of Ahriman in a
mythical ocean.
In short, fish
has both celestial and mythical importance being part of the creation myth.
There is a plate from the Sasanian era at the National Museum of Iran that is
believed to show a spring/Nowruz scene. We can see the fish here as well. Also
almost all countries that celebrate Nowruz, have a fish-dish for Nowruz. This
certainly is not a coincidence, considering fish has not been the most common
food in most of these countries. The fish-dish is probably a celebration of
Kara-mahi and its role in fighting the demonic forces of Ahriman and also a
symbol of the first animal. The same way other Haft Sin items symbolize
the act of creation and its main elements, plants (flowers and green shoots),
animals (fish), people (egg), water, mirror (sky/heaven), soil in the potted
flowers (earth) and candles (fire/Ahura Mazda).
For more
information on Nowruz visit www.cultureofiran.com
Happy Nowruz
Massoume Price
Spinner:
http://www.louvre.fr/en/oeuvre-notices/spinner
Gold Fish:
http://www.britishmuseum.org/research/collection_online/collection_object_details.aspx?objectId=282412&partId=1
Spinner:
Fish-Sasani-Source:National
Museum of Iran
ایرانسکوپ#
#iranscope
پست‌ها
