خاورمیانه در دام اتوپیسم

خاورمیانه در دام اتوپیسم
سام قندچی
http://www.ghandchi.com/821-middle-east-utopianism.htm

متن انگليسي English Text

http://www.ghandchi.com/821-middle-east-utopianism-english.htm

دانيل بل در کتاب پايان ايدئولوژي از همان تجربه استالينيسم به اين نتيجه رسيد که با پايان قرن بيستم، عصر ايدئولوژی که در قرن نوزدهم در اوج خود بود به پايان ميرسد و فضا برای تفکراتِ محدود تر، باز میشود. اين پيش بينی دانيل بل در 1960 بود که درست از آب در نيامد و جنبش های عمومی تری نظير مائوئيسم، فمينيسم، جنبش ضد جنگ و جریانات فراگير ديگری در دهه های 60 و بعد از آن، پديد آمدند (1).

با اینحال نیم قرن بعد ما شاهدیم که نه تنها مائوئیسم در چین فراموش شده است بلکه به سختی بتوان اثری از آن در نقاط دیگر جهان پیدا کرد و کشورهای شرق آسیا کانون توجهشان جملگی بر پیشرفت اقتصادی  است. همین واقعیت را در مورد اتوپی کمونیسم در امریکای لاتین می توان گفت که هیچیک ار احزاب سوسیالیست در آمریکای مرکزی و جنوبی کاری با نوشداروی اتوپیسم ندارند. روسیه و کشورهای اروپایی بلوک شرق پیشین نیز دنبال رؤیاهای اتوپیستی نیستند. بنظر می رسد تنها بخش جهان که هنوز به دنبال اتوپی می گردد خاورمیانه است و با سقوط اتوپی های سکولار مائوئیستی، کاستریستی، بعثی و پان عربی، اتوپی تازه اسلامگرائی به اشکال مختلف اختراع شده است.

در ایران، جائی که انقلاب اسلامی در پایان قرن بیستم به وقوع پیوست (2)، در زندگی واقعی، اتوپی جای خود را بیش از پیش به پراگماتیسم می دهد، و گروههای مختلف افراطی تحت کنترل دولت قرار دارند. اما در نقاط دیگر خاورمیانه، اتوپیسم تازه، جذرومد خود را داشته است و رهبری آن را طالبان، القاعده و اکنون خلافت اسلامی، به دست گرفته اند.

آرزو برای آرمانشهر به مخالفان رژیم های دیکتاتوری آرامش می دهد هنگامیکه لازم نیست نگران بازنشستگی در دوران پیری، بیمه عمر برای بازماندگان، درآمد و دیگر مسؤلیت های فردی خود باشند با این امید که در سیستم ایده آلی که قرار است جایگزین رژیم موجود شود، همه این مسائل برطرف خواهد شد. اما واقعیت سخت جوامع مابعد انقلابی در قرون نوزدهم و بیستم، بارها ثابت کرده است که این تفکر خوش خیالانه ضمانتی ندارد و می شود دلشکستگی ها را در نوشته های بیشمار آنهائی دید که در انقلابها جان خود را از دست ندادند و زنده ماندند و دیدند که این قولهای اتوپیسم بی پایه است. اما همه این واقعیات، بنیادگرایان مذهبی را از دادن وعده های بهشت در آسمان و زمین باز نمی دارد (3).

درست است که حتی سکولارهای خاورمیانه هنوز با ديدگاههای اتوپيستی سر در گریبانند (4). اما مسأله اصلی در خاورمیانه پاسخ اسلامگرایان به آرزوی آرمانشهرخواهی در این دوران پایان اتوپی های سکولار نظیر مائوئیسم است. گروههای اسلامگرا به پيروان خود وعده می دهند که نه تنها با شهید شدن در آخرت  پاداش گیرند بلکه خانواده و دوستانشان در سرزمین شیرو عسل زندگی کنند، بنابراین دلیلی برای نگرانی در مورد خود و خانواده در پیری، معضلات درمانی و تأمین معاش بازماندگان نیست. به همین دلیل چالش این گروهها در مورد تفکرشان است و تنها تکیه بر حملات نظامی ممکن است که راه حل وضعیت کنونی خاورمیانه نباشد.

 

به امید جمهوری آینده نگر دموکراتیک، و سکولار در ایران

سام قندچي، ناشر و سردبير
ايرانسکوپ
http://www.ghandchi.com
http://www.iranscope.com
هفدهم مهرماه 1393
October 9, 2014
 

 پانویس:

1.  چرا سکولاريسم در نيمی از جهان شکست خورد

http://www.ghandchi.com/639-WhySecularismFailed.htm

2. ايران آينده نگر: آينده نگري در برابر تروريسم
http://www.ghandchi.com/500-FuturistIran.htm

3. وعده بنياد گرائی مذهبی: بهشت هم در زمين و هم در آسمان

http://www.ghandchi.com/547-fundamenalism.htm

4. مشکل اصلی سکولارهای ایران

http://www.ghandchi.com/816-seculars-problem.htm

 

ایران#
#iran
iranscope@