گفتمان
فتح تهران و فرار محمد علی شاه
به همت محمد امینی
آقای محمد امینی در اول جولای 2015 گفتمانی را در برنامه "برگی
از تاریخ" خود در مورد فتح تهران و فرار محمد علی شاه آغاز کردند و در برنامه بعدی
در هشتم جولای ادامه دادند
(1). چرا این گفتمان اهمیت دارد؟
فتح تهران پس از به توپ بستن مجلس توسط محمد علیشاه یکی از
موضوعات مهم تاریخ مدرن ایران است چرا که جنبش مردمی توانست استبداد
تازه سر برآورده بعد از انقلاب مشروطه را شکست دهد و
دموکراسی را برای باری دیگر در کشور، برقرار کند. پس از آن تاریخ چندین بار دیگر در
صد سال اخیر دستاوردهای دموکراتیک مردم در شرایط مشابهی نظیر به توپ بستن مجلس در
دوران محمد علی شاه قرار گرفته، اما نه استبداد بلکه جنبش مردمی، شکست خورده است.
در نتیجه تدقیق دلائل پیروزی فتح تهران برای جنبش سیاسی ایران بسیار پر اهمیت است.
نکته ای که در این مصاحبه آقای امینی توضیح می دهد این است که چرا ایلات توانسته
اند نقشی دوگانه در آن مقطع تاریخی در تطور مدرنیسم ایفا کنند و در دوران فتح تهران
نقشی مثبت در بازگرداندن دموکراسی مردمی و تداوم رشد مدرنیسم، رقم زده اند. نقش
ایلات در این پیروزی، موضوع مهمی است که نشان داد به رغم آنکه از یک سو پیروزی
جامعه مدرن در ایران بمعنای پایان دادن به قدرت های ایلاتی در کشور بوده اما در عین
حال سران برخی از ایلات بودند که دولت مدرن و دموکراسی را در برهه زمانی فتح تهران،
نجات دادند. آقای امینی در مصاحبه دوم
خود عملکرد دادگاه های مردمی را پس از فتح تهران
توضیح داده اند که
آنهم بسیار شنیدنی است.
آقای امینی لطف کرده اند و یادداشت زیر را در هشتم جولای در مورد این مصاحبه برای اینجانب فرستادند که به خوانندگان عزیز تقدیم می شود:
دوست بسیار گرامی، قندچی ارجمند
با سپاس از مهر همیشگی تو، در برنامه این هفته، گفت و گو برسر پیامد فتح تهران را ادامه دادم.
https://vimeo.com/132987033
به راستی پرسش این است که آیا ما شایستگی دستیابی به دموکراسی را داشتیم و یا راهی جز یافتن یک دیکتاتور مصلح نبود؟
هرچه بیشتر می خوانم، بیشتر درمی یابم که نسل مشروطه انسان هایی از سرشت ویژه بودند و اینک، مانندهای ایشان در سپهر سیاسی ایران یافت نمی شود.
با سپاس و مهر
دوست و دوستدارت،
م امینی
امیدوارم این گفتمان بتواند بیشتر ادامه پیدا کند. مثلاً نمونه
ای که در تاریخ معاصر ایران برعکس فتح تهران و فرار محمد علی شاه می توان ذکر کرد
اقدام مشابه نیروهای انقلابی در سال 1360 پس از انقلاب 1357 است که جریاناتی در
ایران تلاش کردند استبدادی را که بسیار مشابه دوران به توپ بستن مجلس در جامعه بعد
از انقلاب شکل گرفته بود، شکست دهند و خواستند نظیر نیروهایی عمل کنند که در زمان
به توپ بستن مجلس در دوران محمد علی شاه به پا خاستند. رهبران برخی از آن جریانات
حتی فتح تهران
را در دوران
"استبداد صغیر" سرمشق خود قرار داده بودند. اما نتیجه نه تنها
نظیر دوران فتح تهران و فرار محمد علی شاه نشد، بلکه آن نیروها جملگی شکست خورده و
نابود شدند. این بحث است که باید به آن پاسخ داد. آیا
بیش از نیم قرن رشد مدرنیته در ایران
دیگر امکان پیروزی چنان حرکتی نظیر فتح تهران را در جامعه ایران از بین برده بود و
راه کار را می بایست در جای دیگری می جستند؟ درباره تاریخ انقلاب ایران مفصل نوشته
شده است (2) اما در مورد شکست نیروهای مترقی در آن مقطع
در برابر سر برآوردن استبداد در سال 1360 هنوز پاسخی روشن داده نشده است.
بحث های بیشتری که در مورد مقطع انقلاب 57 می شود می تواند به این گفتمان کمک کند
(3).
به امید
جمهوری
آینده نگر
دموکراتیک
و سکولار در ایران
سام قندچی، ناشر و سردبير ایرانسکوپ
http://www.ghandchi.com
سوم مرداد ماه 1394
July 25, 2015
سوم مرداد ماه 1394
July 25, 2015
پانویس:
1. بحث جالب محمد امینی درباره فتح تهران و فرار محمد علی شاه
2. ايران آينده نگر: آينده نگري در برابر تروريسم
http://www.ghandchi.com/500-FuturistIran.htm
FUTURIST IRAN: Futurism vs Terrorism-Third Edition
http://www.ghandchi.com/500-FuturistIranEng.htm
http://www.ghandchi.com/500-FuturistIran.htm
FUTURIST IRAN: Futurism vs Terrorism-Third Edition
http://www.ghandchi.com/500-FuturistIranEng.htm
3. گفتگویی با محمد نوری زاد و محمد امینی در مورد سالهای
نخستین پس از انقلاب 57
متون برگزیده
پستها
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر