فيروزه خطيبی-یک سریال جنجالی و پرطرفدار ماه رمضان، با موضوع جلوگیری از افزایش افراط گرایی مذهبی در جهان عرب

یک سریال جنجالی و پرطرفدار ماه رمضان، با موضوع جلوگیری از افزایش افراط گرایی مذهبی در جهان عرب

فيروزه خطيبی
http://www.voanews.com/persian/news/arts/Arabtvserial-2010-9-8-102447679.html

یک کارگردان پیشکسوت اهل سوریه به نام «نجات آنزور» به خاطر ساختن یک سریال تلویزیونی تازه که در آن یک مرد مذهبی افراطی خواهرش را بر سر بجای آوردن آداب و سنن اسلامی از جمله پوشیدن حجاب مورد آزار و اذیت قرار می دهد در کشور ٢٢ میلیونی و سکولار سوریه مورد انتقاد قرار گرفته است.

این سریال که «آنچه در دست راست شماست» (نامی برگرفته از بخشی از یکی از آیات قرآن مجید) نام دارد یکی از پرتماشاگرترین و پرطرفدارترین سریال های تلویزیونی سال های اخیر در جهان عرب به شمار می رود. با این همه، جنجال هایی که در اطراف این سریال به پا شده به خوبی نمایانگر جریان افراط گریی مذهبی است که هنوز در برخی از جوامع امروزی سوریه وجود دارد. هر چند در ماه جولای گذشته بر اساس یک قانون جدید، ورود دانش آموزان و معلمان محجب به مدارس سوریه ممنوع اعلام شد.

نجات آنزور معتقد است که داستان تلویزیونی دنباله دار او می توان از سوق فزاینده جهان عرب به افراط گرایی مذهبی پیشگیری کند. او می گوید: «این سریال نشان می دهد که چنانچه به درستی از هر مذهبی پیروی نشود چگونه همان مذهب می تواند به چاقوی دولبه و به شدت برنده ای تبدیل شود.»

سریال «آنچه در دست راست شماست» وصف حال و شرایط زندگی زن جوان و زیبایی به نام لیلا است که به زور برادرش «توفیق» مجبور به پوشیدن حجاب کامل می شود درحالی که خود این برادر در ماجراهای عشقی نامشروع درگیر است.

در بخشی از این سریال، «لیلا» از پوشیدن حجابی به شکل «نقاب» که تمامی سر و بدن او به جز چشمانش را می پوشاند شکایت دارد: «می خواهم این حجاب را از تنم در آورم چون دیگر نمی توانم این فشار را تحمل کنم.» اما این عمل زن جوان، در نهایت جامعه ای را که در آن زندگی می کند علیه او می شوراند. مادرش جواب تلفن های او را نمی دهد و برادرش کمر به قتل او می بندد.

سریال «آنچه در دست راست شماست» که روی مسائل حساس دیگری چون فحشا، سکس و تروریسم دست گذاشته است، در ماه رمضان جاری که فصل بالارفتن تعداد تماشاگران سریال های تلویزیونی در جهان عرب محسوب می شود در کشورهای لبنان، سوریه، یمن، عمان و لیبی بر روی صفحه تلویزیون، تماشاگران بی شماری داشته است.

نجات آنزور، فیلمساز سوری می گوید: «وظیفه من به عنوان یک فیلمساز هشدار دادن است. گفتن این که چه چیزی درست است و چه چیزی غلط. ما باید در مورد هر پدیده ای که در اجتماعی که در آن زندگی می کنیم جریان دارد آزادانه صحبت کنیم. من دوربینم را بر روی یکی از خیابان های دمشق متمرکز می کنم و این همه زن را می بینم که حجاب برسر دارند ولی مطمئنم که نیمی از آن ها چادر را از روی عقیده واقعی شان به سر نکرده اند.»

این سریال که شامل سی بخش است و داستان آن در سوریه و فرانسه رخ می دهد مشتاقان زیادی را هرشب به تماشای آن کشانده است. هم زمان شماری از شهروندان سوری نیز به شدت آن را مورد انتقاد قرار داده اند. این منتقدین بر این باورند که این گونه داستان ها به طور غیرمنصفانه ای افراد واقعا معتقد و مومن را هدف قرار می دهد.

یکی از چهره های روحانی تحت حمایت دولت سوریه به نام «محمد ال بوتی» این سریال دنباله دار را نوعی «سرطان» و وسیله تمسخر مذهب توصیف کرد اما چند روز بعد این حرف خود را پس گرفت و اعتراف کرد که اصلا این سریال را تماشا نکرده است. دیگرانی که ازهواداران آن به شمار می روند، این سریال را «واقع گرا» و نمایانگر نقاط ضعف برخی از جوامع عرب خوانده اند.

در این سریال که کارگردان بی پروا «نجات آنزور» آن را یک اثر هنری خوانده است، پدر مؤمن لیلا با برادر لیلا – توفیق - که لباس پوشیدن خواهرش را دیکته می کند اختلاف دارد و مخالف تصمیم برادر مبنی بر شلاق زدن لیلا پس از مشاهده او با دوست پسرش است. توفیق که یک دختر دبیرستانی را به طور نامشروع باردار ساخته است هم زمان رابطه عاشقانه ای نیز با بیوه یک شورشی برقرار کرده است که به تازگی در جنگ عراق کشته شده است.

محمد حبش، پروفسور علوم شریعت اسلامی میگوید:« من شخصا با پخش سریال ها یا برنامه هایی که گفتمان سنتی اسلامی را مورد بحث و بررسی قرار می دهد موافقم. برخی کشورهای اسلامی امروزه به دلیل رهبری اشتباه گونه و مسایل فرهنگی حک شده و غیرقابل بحث در اجتماع، در آتش خودساخته ای میسوزند و مردم را هم فدای این اشتباهات خود می کنند. آنچه در این گونه فرهنگ های غلط وجود دارد بایستی در معرض تماشا، بحث و بررسی عموم قرار بگیرد تا افراد بتوانند از آن آگاهی پیدا کنند و خود در مورد چند و چون آن قضاوت کنند.»

چهاردهه حکومت سکولار تحت رهبری «حزب بعث» - یک حزب سوسیالیستی که توسط سیاستمداران مسیحی در قرن بیستم ابداع شده – به طور گسترده ای تفاوت های فرقه ای را در سوریه تحت کنترل قرار داده است و هرگونه نفاق و جدایی عقیدتی را محکوم می کند. در دهه هشتاد میلادی، ارتش سوریه با حملات خونباربه شورشیان سنی که خواستار فروپاشی رژیم حافظ اسد – رئیس جمهور وقت سوریه – بودند هزاران کشته بجای گذاشت.

ایالات متحده آمریکا در طول سال ها به سوریه به عنوان یکی از عوامل ایجاد بی ثباتی در خاورمیانه و از هم پیمانان ایران و حزب الله لبنان نگاه کرده است. اما امروزه سوریه می کوشد تا از پس پرده این انزوای سیاسی بیرون بیاید تا جایی که ایالات متحده آمریکا امسال دست به مذاکرات تازه ای با مقامات این کشور زده است تا بلکه بتواند مناسبات تازه ای با سوریه به دور از ایران، حزب الله و حماس ایجاد کند.