فيروزه خطيبی: تهدید طالبان نتوانست از نمایش فیلم «لاله سیاه» ساخته یک زن افغان در کابل جلوگیری کند

تهدید طالبان نتوانست از نمایش فیلم «لاله سیاه» ساخته یک زن افغان در کابل جلوگیری کند
فيروزه خطيبی
http://www.voanews.com/persian/news/arts/BlackTulip-2010-9-27-103844674.html

کابل، پایتخت افغانستان این هفته شاهد رویدادی بود که سال هاست در این کشور سابقه نداشته است. گشایش یک فیلم سینمایی محصول افغانستان به کارگردانی یک زن افغان.

تا همین چند ماه پیش سینما «آریا» در شهر کابل صحنه ستیزه جوئی و انفجار بمب های انتحاری بود که همه چیز را در مرکز پایتخت افغانستان در چند دقیقه کوتاه مورد حمله قرار داد. اما این بار مردم به سینمای «آریا» هجوم آوردند تا شاهد نمایش فیلم تازه ای به نام «لاله سیاه» باشند. فیلمی که «سونیا ناصری کول» یک زن افغان علیرغم تهدیدها و حتی خطرات جانی آن را ساخته و برروی اکران برده است.

داستان فیلم ماجرای یک خانواده افغانی اهل کابل است که از روزنه ای که با فروپاشی حکومت طالبان در سال ٢٠٠١ به وجود آمده استفاده می کنند و یک کافه کوچک برای شعرخوانی عمومی شاعران راه می اندازند. اغلب صحنه های این فیلم علیرغم شرایط جنگ و نا امنی های ناشی از آن در افغانستان فیلم برداری شده است.

سونیا ناصری به خوبی می دانست که ساختن این فیلم خطرات زیادی به همراه خواهد داشت و چنین شد که دوهفته پیش از آغاز فیلم برداری، ستیزه جویان پس از جستجو و یافتن بازیگر زن نقش اول این فیلم هردو پای او را قطع کردند.

ناصری ۴۵ ساله که نتوانست بازیگر دیگری را برای ایفای این نقش پیدا کند که حاضر به پرداخت چنین بهای گزافی برای بازی در فیلم او باشد، ناچار تصمیم گرفت تا نقش اول فیلم را خود برعهده بگیرد: «من به خودم گفتم اگر زمین هم به آسمان برسد من باید این فیلم را تمام کنم.»

سونیا که در لس آنجلس زندگی می کند و دارای دو تابعیت افغانی و آمریکایی است، در سال ١٩٧٩ افغانستان را ترک کرده و به آمریکا پناهنده شد. او در دوران نوجوانی پس از آنکه نامه ای را دررابطه با شرایط پناهندگان افغانی برای پرزیدنت رونالد ریگان نوشت به کاخ سفید دعوت شد. او بعدها بنیاد جهانی کمکرسانی به زنان و پناهندگان افغانی را پایه گزاری کرد و هرچند از علاقمندان هنر و ادبیات به شمار می رفت اما تا کنون هیچگونه تجربه ای در صحنه بازیگری فیلم نداشته است.

امروز فیلم «لاله سیاه» سونیا ناصری کول، از سوی دولت افغانستان به عنوان فیلم منتخب این کشور برای شرکت در رقابت های اسکار دربخش فیلم های خارجی برگزیده شده است.

سونیا ناصری کول در این مورد می گوید:«البته که من خواهان به دست آوردن اسکار برای این فیلم هستم اما همین واقعه امشب برای من برابر با گرفتن اسکار است. من وسط جنگ وخونریزی از آمریکا به اینجا آمدم، یک فیلم درست کردم و خوشبختانه کسی هم کشته نشد. حالا هم توانسته ام صحیح و سالم یک بار دیگر به کابل بازگردم و بی آنکه اتفاقی برایم بیافتد فیلمم را نشان بدهم. این جمعیت هم امشب فقط برای تماشای این فیلم به این سینما آمده اند. این خودش یک جایزه اسکار است. اما اگر هیئت گزینش جوایز اسکار این فیلم را به نامزدی دریافت این جوایز برسانند و فیلم برنده شود در واقع این کشورمن افغانستان است که برنده شده است.»

سونیا ناصری می گوید در ساختن این فیلم کوشیده است تا فقط بر روی مسئله جنگ پافشاری نکند: «من می خواستم یک داستان واقعی درباره مردمی را بازگو کنم که مثل همه افراد دیگر جهان امیدوار و آرزومندند.»

محمود هاشمی، منتقد سینمایی افغان یکی از حاضران در سینما «آریا» می گوید: «تماشاگران بی نهایت از فیلم استقبال کردند. در کل فیلمی عالی است که از ساخت خیلی خوبی برخوردار است و در طول مدت آن تماشاگر را کنجکاو و مشتاق نگاه می دارد.»

فیلمبرداری یک فیلم سینمایی در خاک افغانستان در سال های اخیر سابقه نداشته است. حتی فیلم های پرفروش و موفقی چون «بادبادک ران» با دو پسربچه بازیگر افغانی آن به خاطر مسائل امنیتی و خطرات ناشی از جنگ و تهدید ستیزه جویان اجبارا در چین فیلمبرداری شد. با این همه فیلم «بادبادک ران» به خاطرمسائل حساسی که در آن مطرح بود و تنش هایی که می توانست بوجود آورد در افغانستان به نمایش درنیامد.

افغانستان در گذشته دارای یک صنعت فیلمسازی موفق و پرطرفدار بوداما طالبان نمایش فیلم را ممنوع ساختند و به دستور آنان تمام سینماها بسته و اغلب آن ها ویران و نابود شدند.

این دومین تجربه فیلمسازی سونیاناصری است که پیش از این فیلم کوتاه مستند «نان آورخانه» را درباره یک پسربچه هشت ساله افغانی که با فروش نان زندگی خانواده خود را می گذراند ساخته است. ناصری علیرغم برخورداری از منابع مختلف و سازمان هایی که در ساختن فیلم «لاله سیاه» از او و این پروژه حمایت کرده اند، با چالش ها و مشکلات زیادی روبروبوده است. ازجمله در پائیز سال گذشه اطاق هتل او مورد اصابت گلوله های مسلسل قرار گرفت و چند بمب نیز در اطراف هتل منفجر شد که موجب شکستن پنجره های اطاق او شد. سونیا چندین بار نیزمورد تهدید تلفنی قرار گرفت و افرادی از او خواستند تا هرچه زودتر افغانستان را ترک کرده و به آمریکا بازگردد.

فیلم بردار، تهیه کنند و دکوراتور آمریکایی فیلم پس از این تهدیدات کار را رها کرده و از افغانستان خارج شدند. یکی از آن ها کیث اسمیت اولین فیلمبردار لاله سیاه است که می گوید سونیا اجبارا از توصیف جزئیات شرایط کار در افغانستان برای آن ها خودداری کرده بود :«من می دانم سونیا نمی خواسته است از همان ابتدای کار ما را نگران کند اما من واقعا بوی مرگ را حس کردم و حاضر نبودم تا آن حد پیش بروم.»

سونیا ناصری که برای ساختن فیلم «لاله سیاه» از بودجه شخصی و کارت های اعتباری خود استفاده کرده است، پیش از سفر به افغانستان برای آغاز فیلمبرداری در نامه ای نوشت: «اگر من ربوده شدم بگذارید مرا بکشند و به هیچ قیمتی با آن ها معامله نکنید.»