فیروزه خطیبی-تجلیل از یک آرشیتکت برجسته ایرانی در موزه هنری شهر لس آنجلس

تجلیل از یک آرشیتکت برجسته ایرانی در موزه هنری شهر لس آنجلس
فیروزه خطیبی
http://www.voanews.com/persian/news/arts/Seyhounevent-2010-8-25-101483254.html

انجمن معماران و طراحان ایرانی لس آنجلس طی مراسمی که در تالار «بینگ» موزه هنری این شهر LACMA برگزار می شد از هوشنگ سیحون، مهندس معماری که بنای مزار بوعلی سینا، مقبره نادرشاه و بنای یادبود عمرخیام در ایران از آثار طراحی اوست تجلیل کردند.

این مراسم که هم زمان با سالروز ٩٠ سالگی این هنرمند برجسته ساکن ونکوور کانادا برگزارمی شد، با خوشامد گویی نماینده انجمن معماران و طراحان ایرانی لس آنجلس و نمایش فیلم مستندی از زندگی حرفه ای مهندس سیحون آغازشد. این مستند که توسط نشریه «معمار» در داخل ایران تهیه شده ، تفسیرمصوری است از آثار و از نقش هوشنگ سیحون درصحنه هنر و معماری معاصر و تاثیری که او به عنوان استاد و رئیس دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران برشاگردان بی شمارخود داشته است.

جلسه بزرگداشت مهندس سیحون با سخنرانی حسین امانت، طراح آرشیتکت میدان شهیاد که امروزه به میدان آزادی معروف است آغاز شد. این هنرمند و طراح برجسته ضمن یادآوری خاطرات دانشجویی در مکتب استاد هوشنگ سیحون که اغلب با سفرهای تحقیقی و آموزشی و دیدار از بناهای تاریخی و مهم معماری ایران همراه بود در مورد مسئله کروکی کردن یا طراحی پیش از انجام معماری که هوشنگ سیحون مبتکر آن بوده است سخن گفت با تاکید بر این مسئله که « هرگز پیش از مهندس سیحون که از کودکی به نقاشی و طراحی می پرداخته چنین رسمی رایج نبوده است و امروزه هنوز هم در مدارس معماری ایران از کروکی کردن طرح به عنوان یکی از تکنیک های ضروری معماری استفاده می شود.»

دربخش دیگری از این برنامه سه ساعته پروفسور تالین گرگور، کارشناس معماری مدرن و معاصر خارج از کشورهای غربی درباره خصوصیات طرح های معماری مهندس سیحون، این طراح برجسته آرامگاه بزرگانی چون «کمال الملک»، کلنل محمد تقی پسیان ، بنای موزه شهر توس و ساختمان بانک سپه در میدان توپخانه سخن گفت.

هوشنگ سیحون در سال ۱۲۹۹ در تهران و در خانواده ای اهل موسیقی به‌دنیا آمد. پدر بزرگ او میرزا عبدالله فراهانی بنيانگذار موسيقی سنتی و معروف به پدر موسيقی سنتی ايران بوده است. مادرش، مولود خانم، از نوازندگان تار و سه تار و احمد عبادی استاد بزرگ سه تار نیز دايی سيحون است. او پس از پایان تحصیلات معماری در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران، به دعوت آندره گدار (رئيس اداره باستان شناسی وقت ايران) برای دامه تحصيل به فرانسه می رود و در دانشسرای عالی هنرهای زیبای پاریس (بوزار) به مدت ۳ سال تحت تعليم « اوتلو زاوارونی» به تكميل فراگیری هنر معماری می پردازد و در سال ۱۹۴۹ با درجه دكترای هنر از این دانشسرا فارغ التحصیل می شود. او در بازگشت به ایران در سن ٢٣ سالگی نخستین اثرمعماری خود که بنای یادبودی بر مزار بوعلی سینا بوده است را طراحی می کند.

سيحون در طول سال ها فعالیت هنری و فرهنگی، عضو شورای ملی باستان شناسی ، شورای عالی شهرسازی، شورای مركزی تمام دانشگاههای ايران و کمیته بین المللی ایکوموس Icomos(وابسته به يونسكو در پيش ازانقلاب) بوده و به مدت ۱۵ سال مسؤوليت مرمت بناهای تاريخی ايران را برعهده داشته است.

استاد هوشنگ سیحون که سال ها به تدریس در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران اشتغال داشته و یک دوره نیز به ریاست این دانشکده رسید به عنوان «سازنده بناهای ماندگار» شناخته شده است. هنرمندی که آرامگاه بزرگانی چون فردوسی و خیام و بسیاری از بناهای برجسته دیگری که امروز از افتخارات معماری ایران محسوب می شود از آثار او به شمار می رود. او هم چنین طراحی ساختمان های سازمان نقشه برداری كل كشور، کارخانه نخ ريسی كوروس اخوان، كارخانه آرد مرشدی، مجتمع آموزشی ياغچی آباد، سينما آسيا، سينما سانترال، كارخانه كانادادرای (زمزم فعلی ) در تهران و اهواز ، كارخانه يخ سازی كورس اخوان و حدود ۱۵۰ پروژه مسکونی خصوصی را بر عهده داشته است.

استاد هوشنگ سیحون طراح یا نقش اندازی است که در دنیای ابعاد، از معانی پر رمز و راز باطن سخن به میان می‌آورد و معانی و فلسفه نظری و وجودی بزرگانی که او معمار و طراح آرامگاه آن ها بوده است ، در نقش های بناهای یادبودی که برمزار آن ها ساخته است به خوبی نمایان ‌است. به عنوان مثال در ۱۳۳۸، هوشنگ سیحون آرامگاه حکیم عمر خیام را بر مبنای اصول ریاضی و هندسی خیام ، محاسبه و طراحی کرده‌است.

مهندس سیحون در کتاب «نگاهی به ایران» خود در مورد بنای آرامگاه نادر شاه افشار می‌نویسد:« ماده اصلی ساختمان از سنگ خارای منطقه کوهسنگی مشهد، مشهور به سنگ هر کاره‌است، این سنگ یکی از مقاوم ترین سنگ هایی ست که در ایران وجود دارد.»

او دلیل این انتخاب را «برجسته ساختن صلابت و عظمت نادر شاه افشار» می خواند و در ادامه این مطلب می‌نویسد: «شکل کلی و مقبره نادر به شکل شش ضلعی متناسبی است که، شکلِ سیاه چادرها را در تماشاگر بنا تداعی می‌کند، دلیل این امر هم این نکته ‌است که نادر به جای کاخ در زیر چادر زندگی می‌کرد».

سیحون در طول سال ها در کنار معماری، به نقاشی از مناظر و روستاهای ایران نیز می‌پرداخت و نمایشگاه‌هایی از این بخش از آثار خود در ایران و کشورهای دیگر جهان برپا کرده‌است. آثار وی در نمایشگاهی در دانشگاه ماساچوست در سال ۱۹۷۲ در کنار آثار هنرمندانی چون پیکاسو و سالوادور دالی قرار گرفت. یکی از آثار هوشنگ سیحون که در این نمایشگاه ویژه به نمایش گذاشته شد، تابلویی از «کلاف های خطی» این هنرمند بود که در آن سیحون از شیوه ابداعی و بی سابقه ای از خطوط موازی و پرپیچ و تابی که هیچگاه یکدیگر را قطع نمی کنند استفاده کرده بود. مجموعه ای از آثارنقاشی هوشنگ سیحون که توسط دانشگاه های هاروارد و برکلی گردآوری شده است هم اکنون دراین موسسات فرهنگی نگهداری می شود.

برنامه گرامی داشت هوشنگ سیحون با حضور شهردار شهر بورلی هیلز و مدعوینی که از سراسر جهان برای شرکت در این جلسه به شهر لس آنجلس آمده بودند با با سخنرانی نماینده انجمن معماران و طراحان ایرانی و اجرای موسیقی آوانگاراد توسط «سوسن دیهیم»، آهنگساز و وکالیست بین المللی ادامه یافت و پس از اجرای موسیقی سنتی توسط پژمان حدادی نوازنده سازهای کوبه ای، استاد منوچهر صادقی ، موسیقی دان ،آهنگساز و استاد دانشگاه ساکن این شهر قطعه ای از ساخته های خود را به مهندس سیحون اهدا کرد.