فيروزه خطيبی-سوسن دیهیم، صدای زن مدرن ایرانی در صحنه موسیقی جهانی

سوسن دیهیم، صدای زن مدرن ایرانی در صحنه موسیقی جهانی
فيروزه خطيبی
http://www1.voanews.com/persian/news/arts/Sussandeyhim-2010-8-13-100638634.html

تازه ترین تالارهنری شهر سانتا مانیکا - «براد استیج»Broad Stage که یک مرکز هنری شبیه به «تالاروالت دیسنی» در شهر سانتا مانیکا به شمار می رود، در نخستین فصل آغاز فعالیت های خود، آماده اجرای یکی از مهم ترین وقایع هنری سال می شود. کنسرت «پانوراما»ی سوسن دیهیم که در آن این خواننده ایرانی مستعد و شناخته شده در سطح بین المللی با دیگر هنرمندان آمریکایی و ایرانی از جمله «محسن نامجو» خواننده وآهنگساز و«اردشیر فرح» آهنگسازونوازنده گیتار به اجرای برنامه خواهد پرداخت.

برنامه ای که در آن علاوه براجرای نوع خاص موسیقی «سوسن دیهیم»، این خواننده برای نخستین بارترانه های شناخته شده ای را از میان گنجینه موسیقی معاصر ایران به زبان فارسی برای شنوندگان غیرایرانی اجرا خواهد کرد. اما بیش از هرچیز این فرصتی است تا تماشاگران ایرانی هم بتوانند باهنرکم نظیر این زن ایرانی که سال هاست درصف جلوی موسیقی پیشرو جهان حضوری شاخص دارد آشنا شوند.

سوسن دیهیم بیش از دو دهه است که به همراه ریچارد هارویتز، آهنگساز آمریکایی و نوازنده برجسته فلوت به عنوان خواننده (ووکالیست) و آهنگساز به اجرای برنامه ها و کنسرت های موسیقی مختلف و نیزساخت و اجرای موسیقی متن فیلم اشتغال دارد.

او طی دو سال گذشته علاوه بر خوانندگی در موسیقی متن فیلم «بادبادک ران» در ساختن موسیقی فیلم «سنگسار ثریا میم» به کارگردانی سیروس نورسته نیز شرکت داشته است. سوسن دیهیم در این مورد می گوید:«کارفیلم برای من جالب است چرا که من در سی سال گذشته کارهای تجربی زیادی با صدایم کرده ام. بخشی از این کارها به ریشه های موسیقی که در همه جای جهان وجود دارد مربوط می شود و بخشی دیگر از آن جنبه های شخصی و خصوصی برای خود من دارد.»

سوسن دیهیم که ساختن موسیقی متن فیلم را با آثاری چون «آخرین وسوسه مسیح» The Last Temptation Of Christ ساخته «مارتین اسکورسیزیز» با همکاری «پیترگابریل» خواننده معروف بریتانیایی آغاز کرده است بعدها با کارگردان های دیگری چون «برناردو برتولوچی» و «آلیوراستون» درساختن موسیقی متن برخی از فیلم های آن ها همکاری داشته است و در سال های اخیرنیز با «جن کژمارک» آهنگساز اهل جمهوری چک در ساختن موسیقی متن فیلم «بی وفا»Unfaithful با شرکت «ریچارد گیر» و «دایان لین» همکاری داشته است.

سوسن دیهیم می گوید:« موسیقی و کارمن، در فضای دراماتیک فیلم جلوه خاصی پیدا می کند و برای همین هم برای من شرایطی را بوجود می آورد که بتوانم با نوع صداهایی که با آن ها کار می کنم بازی کنم. درک فضای احساسی یک صحنه برایم بی اندازه جالب است. به خصوص تماشای نتیجه درهم آمیزی کار آبستره خودم با تصاویرروی پرده فیلم برایم از جاذبه خاصی برخورداراست.»

سوسن دیهیم زاده تهران است و در نوجوانی پس از پایان دوره رقص در سازمان «باله ملی پارس» به رهبری عبدالله ناظمی، به عنوان رقصنده، به کمپانی معروف «موریس بژار» در بلژیک پیوست و پس از مهاجرت به نیویورک در اوایل دهه هشتاد میلادی، علاوه بر ادامه هنررقص به کار آهنگسازی و خوانندگی روی آورد و با برخی از مطرح ترین هنرمندان آمریکا و جهان در زمینه های مختلف همکاری های مستمری داشته است.

نتیجه یکی ازنخستین همکاری های سوسن دیهیم و ریچارد هارویتزآهنگساز و نوازنده آمریکایی بازیگری بر روی صحنه تئاترهای موزیکال آن زمان نیویورک از جمله تئاتر «لاماما» La Mama بود که محل نمایش آثار هنری از نوع آوانگارد و متفاوت آن دوران در شهر نیویورک محسوب می شد.

موسیقی سوسن دیهیم، تکنیک های پیچیده خوانندگی را با نوای دیجیتالی و مدرن وعوامل موسیقی عرفانی وکهن چنان درهم آمیخته که نوای تازه خلق شده ای از آن به صورت موسیقی مستقل و نوایی که هم شرقی است و هم غربی شنونده را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد.

درطول سال ها موسیقی شناسان و منتقدین هنری در رابطه با هنر و آثار سوسن دیهیم مقالات و نقدهای قابل توجهی نوشته اند. مجله موسیقی «بیلبورد» از سوسن دیهیم به عنوان «حضوری برجسته در صحنه موسیقی امروز» نام برده است و روزنامه نیویورک تایمز موسیقی او را «... یک موسیقی طنین انگیز و صدایی حیرت برانگیز» خوانده است که «حتی مدت ها پس از ترک سالن کنسرت به صورتی فراموش نشدنی در ذهن و روح شنونده باقی می ماند».

دیهیم که اخیرا یک شرکت تولید موسیقی پیشرو را نیز پایه گذاری کرده است، بتازگی چند برنامه با «ساوینا یاناتوه»، بداهه خوان یونانی تبار در شهر آتن برگزار کرده است. او می گوید:«آثارم را با استفاده از کامپیوتر و در استودیوی شخصی خود می سازم و بسیاری از آن ها از یک ایده صوتی و به صورت فی البداهه آغاز می شوند.این نوعی ازموسیقی است که به هیج جای دیگری وابسته نیست. واقعا خود موزیک و خود صوت است که پرواز مرا مشخص می کند. هنگام ساختن این آهنگ ها نه چیزی را به موزیکم تحمیل می کنم و نه از سنت بخصوصی در ساختن آن پیروی می کنم.»

با این همه به نوعی، تمام عواملی که یک شنونده را مجذوب یک موسیقی خاص می کند درآثار و هنر سوسن دیهیم وجود دارد.

او تاکنون بارها در کشورهای مختلف جهان به اجرای برنامه پرداخته است و شوی تکنفره او به نام «وکادلیکز»به سفارش موزه «ویتنی» نیویورک به شدت مورد توجه تماشاگران و منتقدین موسیقی قرارگرفت. دیهیم هم چنین برروی صحنه های معتبرجهان از جمله «کارنگی هال» شهر نیویورک به اجرای برنامه پرداخته است.

از دیگرفعالیت های سوسن دیهیم می توان به کارهای مشترک او با شیرین نشاط، عکاس و فیلمساز ایرانی ساکن نیویورک اشاره کرد. نتیجه برخی از این همکاری های مشترک در موسیقی فیلم های خانم نشاط شنیده می شوندو برخی دیگر از آثاراین دو در موزه های چند شهر مختلف جهان به صورت ویدیوچیدمان های هنری به نمایش درآمده است.

سوسن دیهیم در این مورد می گوید:«آبستره فکر کردن یکی از دلایل مهمی است که باعث شد من و شیرین مدتی طولانی با یکدیگر همکاری کنیم.

درحال حاضر سوسن دیهیم فعالیت های خود را روی اجرای کنسرت «براد استیج» و کنسرت پانورامای «زنان جهان» متمرکز کرده است که نقطه عطفی برای حضور و اجرای برنامه توسط یک زن ایرانی که برموسیقی جهانی موسوم به «ورلد میوزیک» تاثیرگزار بوده است محسوب می شود. هم زمان او به ضبط و انتشار قطعات موسیقی تازه ای نیز اشتغال دارد که از طریق شرکت ضبط و پخش صفحه خود او به نام «وینس رایزینگ» Venus Rising تولید و پخش می شود. این روزها او هم چنین در حال اتمام فیلمی با همکاری «ایو انسلر» نمایشنامه نویس و فعال حقوق زنان است که در آن «جین فاندا» و «کتی بیتس» نقش های اصلی را بازی خواهند کرد.

سوسن سال گذشته در همایش حقوق بشرسازمان ملل متحد به اجرای برنامه پرداخت و در تور اخیر گروه ایرلندی «یوتو» و پس از وقایع پس از انتخابات در ایران، این گروه ترانه معروف «یکشنبه خونین» را با صورتی ابتکاری با استفاده از یکی از ترانه های «سوسن دیهیم» همراه با نورپردازی سبز و پخش تصاویری از مردم ایران در ده ها شهر اجرا کردند که نمایشی بود از حمایت این گروه راک اند رول از جنبش سبز مردم ایران در راه رسیدن به آزادی های اجتماعی.