فستیوال هنری «شوبک» ، نمایشی از هویت تازه مردم عرب
فیروزه خطیبی
http://www.voanews.com/persian/news/arts/ShubbakFestivalinLondon-2011-8-24-128328078.html
با گسترش جنبش های آزادیخواهی درکشورهای عربی در ماه های گذشته، فستیوال هنری «شوبک» Shubbak که به همت شهردار لندن دراین شهر برگزار شد، دیدارکنندگان را تشویق می کند تا با نگاهی تازه به فرهنگ، هنر و هنرمندان عرب نگاه کنند.
خیزش های مردمی اخیر درخاورمیانه و شمال آفریقا، نه تنها جلوه های تازه ای به شرایط سیاسی و اجتماعی جهان عرب بخشیده است، بلکه اثرات جدی و عمیقی بر انظار عمومی و دیدگاه های جهانی در رابطه با فرهنگ و هنر عرب داشته وتوجه و علاقه جهانیان را نسبت به آن برانگیخته است.
وقایع چند ماه اخیر باعث شده است تا امروزه تصویری کاملا متفاوت با آنچه تاکنون از اعراب درانظار عمومی نقش شده است بوجود بیاید. وقوع خیزش های زنجیروار و انقلاب های مردمی در کشورهای مختلف عربی، جامعه جهانی را بیش از هر زمان دیگری به فرهنگ و هنر عرب علاقمند ساخته واین روزها هنرشناسان غربی درصددند تا هنرهای جهان عرب را به هنردوستان در سراسر جهان معرفی کنند.
جشنواره «شوبک» که در ماه جولای درلندن برگزار شد، پنجره کوچکی بود برای نمایش گوشه هایی از فرهنگ عرب و همایشی متشکل از بیش از ١٠٠ هنرمند، نویسنده، روزنامه نگار و شخصیت های فرهنگی و آکادمیکی که در بیش از ٣٠ محل مختلف شهر به معرفی فرهنگ و هنر عرب پرداختند.
طرح برگزاری این جشنواره از دوسال پیش آغاز شد اما درماه های اخیر و با گسترش خیزش های مردمی در کشورهای مختلف عربی، دست اندرکاران فستیوال با سرعت عملی بیشتر آن را آماده برگزاری کردند.
قوه محرکه و حامی اصلی جشنواره «شوبک»، شهردار لندن، بوریس جانسون بود که با کمک یک مرکزمالی، موزه و کتابخانه ملی «تیت» Tate و با همکاری ده ها مرکز فرهنگی عرب و گالری های مختلف در شهر لندن چهره تازه ای از هویت عربی قرن بیست و یکم را در بریتانیا به نمایش گذاشتند.
همانطور که «پیتر آسپدن» روزنامه نگار نشریه «فایننشیال تایمز» نوشته است:«این جشنواره بازگو کنند احساسات جوامعی است بی قرار که هویت خود را زیر سئوال برده اند. اما در عین حال نمایشی است از روحیه جوانانی که با خلاقیت و حس نویافته آزادی می خواهند خود را از انزوایی که دچار آن بوده اند رها ساخته و از طریق شبکه های اجتماعی به سرعت وارد جریان اصلی ارتباط های جهانی شوند.»
یکی از برنامه های جشنواره به نام «اینترفیرنس» شامل یک سری کلاس های آموزشی بود که با همکاری «موزه هنرهای مدرن عرب» در «دوها» و انستیتوی هنرهای معاصر در بریتانیا برگزار می شد. در این کارگاه آموزشی، رابطه میان هنر، سراسیمگی و هیجانات مورد بحث و بررسی قرار گرفت. شرکت کنندگان در این کلاس ها نیز بجای تمرکز بر روی «هنر» و تجسم مادی و خارجی آن به بررسی پروسه ذهنی، درونی و عقلانی آن پرداختند.
در بخش دیگری به نام «هنرمند در نقش برانگیزنده»، نقاش مصری «والد شاوکی» توضیح می دهد که چگونه استودیوی نقاشی خود را تبدیل به محلی برای آموزش رایگان به هنرمندان و نقاش های جوان کرده است:«ما درسیستم آموزشی خود به شیوه های تازه و جریان هایی نوین و متناوب نیازمندیم.»
یک برنامه پرطرفدار دیگر در «شوبک»، «شبی در میدان تحریر» - میدانی که به محل گردهم آیی آزادیخواهان مصری تبدیل شد بود - نام دارد. این رویداد در محوطه سرباز «باربیکان» با شرکت هنرمندانی که در طول وقایع انقلاب مصر در میدان تحریر برای مردم برنامه اجرا کردند برگزار شد و این خوانندگان و نوازندگان یک بار دیگر و این بار برای تماشاگران جشنواره «شوبک» کنسرتی اجرا کردند.
نمایشگاهی به نام «کتابخانه بیدون» در گالری «سرپنتاین» در طول دوران فستیوال به مکانی برای به نمایش گذاشتن مجموعه ای از کتاب ها، نشریات و اسناد و مدارک مربوط به خیزش ها و نهایتا انقلاب مصر تبدیل شده بود. بنا برگفته مسئولان این نمایشگاه ، کلمه «خاورمیانه» که نخستین بار از طریق یک روزنامه بریتانیایی از آن استفاده شده است، در طول چند دهه گذشته بیشتر جنبه یک «مباحثه» را داشته است تا یک منطقه جغرافیایی!
هنرهای عرب
برگزاری فستیوال «شوبک» در لندن این پرسش مهم را مطرح می سازد که به راستی هنرهای جهان عرب را چگونه بایستی اداره و عرضه کرد؟ آیا این هنرمندان همگی از ایده هایی همگون، ثابت و ماندنی برخوردارند و یا این که آن ها هم ساختارها و دیدگاه های هنری گوناگونی دارند که می تواند به عنوان مجموعه ای از هنرهای معاصر عربی ارائه شود؟
جسیکا وینگار، استاد علوم انسان شناسی و نویسنده کتاب «سیاست های هنر و فرهنگ در مصرامروز» معتقد است:«منتقدین و نگهدارندگان آثار هنری و نیز شخصیت های آکادمیک در موسسات غربی غالبا از دیدگاه «همه چیز از غرب شروع شده و به همانجا ختم می شود» و «غرب سرآمد همه هنرهاست» به هنر و هنرمندان مشرق زمین نگاه می کنند.
«مونیرا میرزا» - مسئول و مشاور «موسسه جانسون» ویکی از برگزارکنندگان جشنواره «شوبک» با «جسیکا وینگار» موافق است. با این همه وقتی درباره هنر در «خاورمیانه» صحبت می کند برروی اهمیت مسئله «شوک آوری» و «سنت شکنی» تاکید دارد:«من از تجربه شخصی خودم صحبت می کنم و از زمانی که در گالری تیت در لندن مشغول به کار بودم. این مسئله بخوبی مشهود بود که مردم بیش از پیش از خاورمیانه و تحولاتی که در زمینه های هنری در این منطقه بوجود آمده صحبت می کنند. من واقعا از این موضوع شگفت زده شده بودم.»
مونیرا میرزا در جلسه رسمی فستیوال «شوبک» یک قدم جلوتر گذاشت و در یک سخنرانی کوتاه به حاضران گفت:« در این دوران درخشان تغییرات سیاسی و اجتماعی در میان مردم خاورمیانه و آفریقای شمالی، جشنواره شوبک چون زنجیری نامرئی هنرمندان جهان عرب را به هم پیوند داده است.»
میرزا می گویدشوبک این مسئله که عرب بودن دردنیای امروز چه معنایی دارد را یک بار دیگر به مسئله ای محوری تبدیل کرده است:«من فکر می کنم در بریتانیا ما به جهان از یک دریچه مذهبی نگاه می کنیم. درحالی که بیشتر این هنرمندان عرب «سکولار» هستند و حاضر نیستند هویت مذهبی که برای آن ها تعیین شده را به راحتی قبول کنند.»
در گوشه دیگری از شهر لندن، در یکی از گالری های موزه معروف «آلبرت و ویکتوریا» مجموعه ای از آثار نقاشی و مجسمه سازی نامزدهای دریافت جایزه هنری «جمیل» به نمایش گذاشته شده بود. این جایزه بین المللی به هنرمندانی اهدا می شود که با هنرخود توانسته اند روابط میان هنرهای سنتی اسلامی – از جمله طرح ها و صنایع دستی آن را با هنرهای مدرن و امروزی به نمایش بگذارند.
یک چیدمان از آثار «حسن حجاج» به نام «سالن» در گالری، یک کافه مراکشی را نشان می دهد که علیرغم جهانی شدن هنوز سنت های اسلامی خود را حفظ کرده است. این چیدمان جزو نامزدهای دریافت جایزه «جمیل» است.
هرچند بسیاری از هنرمندان شرکت کننده در فستیوال «شوبک» دوست ندارند تنها به عنوان یک «هنرمند عرب» شناخته شوند اما بیشتر آثار هنری به نمایش گذاشته شده در این جشنواره از زبانی مشترک و رنگ و بوی ملی گرایی عربی برخوردار است.
با این همه وجود جشنواره ای چون «شوبک» و نمایش آثار هنری، فیلم وادبیات جهان عرب در لندن قدم بزرگ ومثبتی است برای درک هرچه بیشتر تغییر و تحولات اخیر در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا و هویت تازه مردم جهان عرب.
فیروزه خطیبی
http://www.voanews.com/persian/news/arts/ShubbakFestivalinLondon-2011-8-24-128328078.html
با گسترش جنبش های آزادیخواهی درکشورهای عربی در ماه های گذشته، فستیوال هنری «شوبک» Shubbak که به همت شهردار لندن دراین شهر برگزار شد، دیدارکنندگان را تشویق می کند تا با نگاهی تازه به فرهنگ، هنر و هنرمندان عرب نگاه کنند.
خیزش های مردمی اخیر درخاورمیانه و شمال آفریقا، نه تنها جلوه های تازه ای به شرایط سیاسی و اجتماعی جهان عرب بخشیده است، بلکه اثرات جدی و عمیقی بر انظار عمومی و دیدگاه های جهانی در رابطه با فرهنگ و هنر عرب داشته وتوجه و علاقه جهانیان را نسبت به آن برانگیخته است.
وقایع چند ماه اخیر باعث شده است تا امروزه تصویری کاملا متفاوت با آنچه تاکنون از اعراب درانظار عمومی نقش شده است بوجود بیاید. وقوع خیزش های زنجیروار و انقلاب های مردمی در کشورهای مختلف عربی، جامعه جهانی را بیش از هر زمان دیگری به فرهنگ و هنر عرب علاقمند ساخته واین روزها هنرشناسان غربی درصددند تا هنرهای جهان عرب را به هنردوستان در سراسر جهان معرفی کنند.
جشنواره «شوبک» که در ماه جولای درلندن برگزار شد، پنجره کوچکی بود برای نمایش گوشه هایی از فرهنگ عرب و همایشی متشکل از بیش از ١٠٠ هنرمند، نویسنده، روزنامه نگار و شخصیت های فرهنگی و آکادمیکی که در بیش از ٣٠ محل مختلف شهر به معرفی فرهنگ و هنر عرب پرداختند.
طرح برگزاری این جشنواره از دوسال پیش آغاز شد اما درماه های اخیر و با گسترش خیزش های مردمی در کشورهای مختلف عربی، دست اندرکاران فستیوال با سرعت عملی بیشتر آن را آماده برگزاری کردند.
قوه محرکه و حامی اصلی جشنواره «شوبک»، شهردار لندن، بوریس جانسون بود که با کمک یک مرکزمالی، موزه و کتابخانه ملی «تیت» Tate و با همکاری ده ها مرکز فرهنگی عرب و گالری های مختلف در شهر لندن چهره تازه ای از هویت عربی قرن بیست و یکم را در بریتانیا به نمایش گذاشتند.
همانطور که «پیتر آسپدن» روزنامه نگار نشریه «فایننشیال تایمز» نوشته است:«این جشنواره بازگو کنند احساسات جوامعی است بی قرار که هویت خود را زیر سئوال برده اند. اما در عین حال نمایشی است از روحیه جوانانی که با خلاقیت و حس نویافته آزادی می خواهند خود را از انزوایی که دچار آن بوده اند رها ساخته و از طریق شبکه های اجتماعی به سرعت وارد جریان اصلی ارتباط های جهانی شوند.»
یکی از برنامه های جشنواره به نام «اینترفیرنس» شامل یک سری کلاس های آموزشی بود که با همکاری «موزه هنرهای مدرن عرب» در «دوها» و انستیتوی هنرهای معاصر در بریتانیا برگزار می شد. در این کارگاه آموزشی، رابطه میان هنر، سراسیمگی و هیجانات مورد بحث و بررسی قرار گرفت. شرکت کنندگان در این کلاس ها نیز بجای تمرکز بر روی «هنر» و تجسم مادی و خارجی آن به بررسی پروسه ذهنی، درونی و عقلانی آن پرداختند.
در بخش دیگری به نام «هنرمند در نقش برانگیزنده»، نقاش مصری «والد شاوکی» توضیح می دهد که چگونه استودیوی نقاشی خود را تبدیل به محلی برای آموزش رایگان به هنرمندان و نقاش های جوان کرده است:«ما درسیستم آموزشی خود به شیوه های تازه و جریان هایی نوین و متناوب نیازمندیم.»
یک برنامه پرطرفدار دیگر در «شوبک»، «شبی در میدان تحریر» - میدانی که به محل گردهم آیی آزادیخواهان مصری تبدیل شد بود - نام دارد. این رویداد در محوطه سرباز «باربیکان» با شرکت هنرمندانی که در طول وقایع انقلاب مصر در میدان تحریر برای مردم برنامه اجرا کردند برگزار شد و این خوانندگان و نوازندگان یک بار دیگر و این بار برای تماشاگران جشنواره «شوبک» کنسرتی اجرا کردند.
نمایشگاهی به نام «کتابخانه بیدون» در گالری «سرپنتاین» در طول دوران فستیوال به مکانی برای به نمایش گذاشتن مجموعه ای از کتاب ها، نشریات و اسناد و مدارک مربوط به خیزش ها و نهایتا انقلاب مصر تبدیل شده بود. بنا برگفته مسئولان این نمایشگاه ، کلمه «خاورمیانه» که نخستین بار از طریق یک روزنامه بریتانیایی از آن استفاده شده است، در طول چند دهه گذشته بیشتر جنبه یک «مباحثه» را داشته است تا یک منطقه جغرافیایی!
هنرهای عرب
برگزاری فستیوال «شوبک» در لندن این پرسش مهم را مطرح می سازد که به راستی هنرهای جهان عرب را چگونه بایستی اداره و عرضه کرد؟ آیا این هنرمندان همگی از ایده هایی همگون، ثابت و ماندنی برخوردارند و یا این که آن ها هم ساختارها و دیدگاه های هنری گوناگونی دارند که می تواند به عنوان مجموعه ای از هنرهای معاصر عربی ارائه شود؟
جسیکا وینگار، استاد علوم انسان شناسی و نویسنده کتاب «سیاست های هنر و فرهنگ در مصرامروز» معتقد است:«منتقدین و نگهدارندگان آثار هنری و نیز شخصیت های آکادمیک در موسسات غربی غالبا از دیدگاه «همه چیز از غرب شروع شده و به همانجا ختم می شود» و «غرب سرآمد همه هنرهاست» به هنر و هنرمندان مشرق زمین نگاه می کنند.
«مونیرا میرزا» - مسئول و مشاور «موسسه جانسون» ویکی از برگزارکنندگان جشنواره «شوبک» با «جسیکا وینگار» موافق است. با این همه وقتی درباره هنر در «خاورمیانه» صحبت می کند برروی اهمیت مسئله «شوک آوری» و «سنت شکنی» تاکید دارد:«من از تجربه شخصی خودم صحبت می کنم و از زمانی که در گالری تیت در لندن مشغول به کار بودم. این مسئله بخوبی مشهود بود که مردم بیش از پیش از خاورمیانه و تحولاتی که در زمینه های هنری در این منطقه بوجود آمده صحبت می کنند. من واقعا از این موضوع شگفت زده شده بودم.»
مونیرا میرزا در جلسه رسمی فستیوال «شوبک» یک قدم جلوتر گذاشت و در یک سخنرانی کوتاه به حاضران گفت:« در این دوران درخشان تغییرات سیاسی و اجتماعی در میان مردم خاورمیانه و آفریقای شمالی، جشنواره شوبک چون زنجیری نامرئی هنرمندان جهان عرب را به هم پیوند داده است.»
میرزا می گویدشوبک این مسئله که عرب بودن دردنیای امروز چه معنایی دارد را یک بار دیگر به مسئله ای محوری تبدیل کرده است:«من فکر می کنم در بریتانیا ما به جهان از یک دریچه مذهبی نگاه می کنیم. درحالی که بیشتر این هنرمندان عرب «سکولار» هستند و حاضر نیستند هویت مذهبی که برای آن ها تعیین شده را به راحتی قبول کنند.»
در گوشه دیگری از شهر لندن، در یکی از گالری های موزه معروف «آلبرت و ویکتوریا» مجموعه ای از آثار نقاشی و مجسمه سازی نامزدهای دریافت جایزه هنری «جمیل» به نمایش گذاشته شده بود. این جایزه بین المللی به هنرمندانی اهدا می شود که با هنرخود توانسته اند روابط میان هنرهای سنتی اسلامی – از جمله طرح ها و صنایع دستی آن را با هنرهای مدرن و امروزی به نمایش بگذارند.
یک چیدمان از آثار «حسن حجاج» به نام «سالن» در گالری، یک کافه مراکشی را نشان می دهد که علیرغم جهانی شدن هنوز سنت های اسلامی خود را حفظ کرده است. این چیدمان جزو نامزدهای دریافت جایزه «جمیل» است.
هرچند بسیاری از هنرمندان شرکت کننده در فستیوال «شوبک» دوست ندارند تنها به عنوان یک «هنرمند عرب» شناخته شوند اما بیشتر آثار هنری به نمایش گذاشته شده در این جشنواره از زبانی مشترک و رنگ و بوی ملی گرایی عربی برخوردار است.
با این همه وجود جشنواره ای چون «شوبک» و نمایش آثار هنری، فیلم وادبیات جهان عرب در لندن قدم بزرگ ومثبتی است برای درک هرچه بیشتر تغییر و تحولات اخیر در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا و هویت تازه مردم جهان عرب.
iran#
پستها
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر