هنگامه شهیدی: "جنبش دانشجویی"به كجا؟
http://iranscope.blogspot.com/2015/12/blog-post_22.html
هنگامه شهیدی- هفته نامه پایتخت كهن - ١٤ آذر ١٣٩٤
شانزدهم آذر ماه سال ١٣٣٢ را می توان یكی از نمادهای برجسته و مهم در اركان مبارزات ملی مردم ایران دانست؛ شهید شدن سه تن از دانشجویان یعنی احمد قندچی،آذر شریعت رضوی و مصطفی بزرگ نیا حادثه ای را رقم زد كه تا نزدیك به سه دهه مظهر مبارزات علیه رژیم پادشاهی بود. جنبش دانشجویی در ایران از منظر ساختار شناسی مبارزات ضد دیكتاتوری بسیار قابل مطالعه است. اگر بپذیریم كه مشروطیت نقطه عطف تغییر رویكرد مردم كشورمان برای دستیابی به آزادی های مهم و مدنی بوده است، پایه های این خیزش را باید در مجموعه هایی دارای شكل نسبی مرتبط با دنیای آزاد جستجو كرد.بیشتر جنبش های آزادی خواهانه و ضداستعماری در صحنه بین المللی را احزاب رهبری می كرده اند اما در برخی كشورها مانند ایران،احزاب و سازمانهای سیاسی امكان ظهور تمام عیار نداشته اند چرا كه بافتهای فرهنگی،پراكندگی جمعیتی و روابط قبیله ای چالشهای بزرگی بر سر راه سازمان یافتگی تجددگرا به شمار می رفتند. در ایران قبل از انقلاب اسلامی سه گروه اصلی یعنی روحانیون، نةبازاریان و دانشگاهیان می توانستند بنابر امكانات ذاتی خود به نوعی جایگزین سازمان های مدرن سیاسی باشند.روحانیون با استفاده از نفوذ دینی در میان اقشار پایین دست جامعه كنترل فكری و جهت دهی را در چارچوب حراست از بنیان های فكری دینی اعمال نمایند؛ بازاریان نیز كه آبشخورشان اقتصاد ملی بوده همواره در مقابل شكسته شدن این حریم واكنش نشان می دادند و دانشگاهیان و بویژه دانشجویان هم به واسطه اقتضائات جوانی، ارتباط با دنیای خارج و موقعیت فرهیختگی در میان مردم،حضور اعتراضی را موجب حفظ جایگاه خویش می دانستند؛ هر یك از این سه گروه در مقاطعی به صورت تمام عیار وارد صحنه سیاست و بطور مشخص مبارزه علیه دربار می شدند.اگر از ماجرای تحریم تنباكو به رهبری آیت الله میرزای شیرازی عبور كنیم حركت آیت الله خمینی كه پس از خرداد سال ٤٢ منجر به تبعید وی شد مهمترین سرفصل جنبش روحانیون رقم خورده است.حمایت بازاریان از روحانیت در چنین حركتهایی همواره ضامن تداوم و اثربخشی آنها بوده است،خیزش دانشجویان اما هم دارای فصل مشترك زیاد با دو گروه یاد شده داشته و هم با رویكردی فراتر از صرفا مذهب یا اقتصاد عمل نموده است چنانكه اعتراضات دانشجویان در شانزدهم آذر سال ١٣٣٢ نه تنها حركتی بر علیه رژیم وقت بود كه این جنبش در قالب جنگ سرد امپریالیزم جهانی به سركردگی امریكا را هدف قرار داده بود.در اینجا به دنبال قضاوت نسبت به درست بودن یا اشتباه بودن جانبداری بخش زیادی از دانشجویان از بلوك شرق نیستم ولی درك تفاوتها از برآیند جنبش دانشجویی با سایر حركتهای اعتراضی روحانیون ، بازاریان و زیرمجموعه های آنان لازم است.حضور معاون رییس جمهوری امریكا یعنی آقای نیكسون در ایران بصورت ظاهری یك سفر دیپلماتیك بود اما این سفر در كمتر از ٤ ماه از كودتای ٢٨ مرداد به معنای قدرت نمایی آمریكا در منطقه خاورمیانه و نشان دادن ضرب شست به رقیب جهانی و دیرینه آمریكا یعنی شوروی بود؛ لذا اعتصابات و تظاهرات آن روز را نه تنها می توان جنبه ملی و ضددیكتاتوری دانست بلكه حركتى جهانی و در جهت تضعیف جبهه غرب قلمداد می شد.ذهنیت جنبش دانشجویی به همراه توقعات حاكمیت و جریانات دیگر سیاسی از آن، به بعد از انقلاب اسلامی منتقل شد.طی دهه اول از پس از پیروزی انقلاب اسلامی رویكرد جنبش دانشجویی همچنان در حال و هوای جنگ سرد بود و با فروپاشی شوروی جنبش دانشجویی تا حدودى در بی وزنی به سر می برد و همزمان جریانات قدرت طلب نیز بیكار ننشستند و با ترفندهای مختلف سعی بر مصادره این نهاد با ارزش داشتند.گروههای چپ و معاند با نظام جمهوری اسلامی بخشی از یارگیری اصلی خود را در میان دانشجویان انجام دادند و تندروهای مذهبی نیز سعی بر محصور كردن تفكرات دانشجویی در قالب های تنگ و متحجرانه داشتند.انشعاب در دفتر تحكیم وحدت به عنوان نماد همبستگی دانشجویان مسلمان،حبس،محرومیت از تحصیل و بسیاری از فشارهای دیگر اعمال شد تا این جنبش را در خدمت امیال خود قرار دهند. امروز وظیفه اصلی عناصر دانشجویی بیش از هر زمان دیگر مهم و حساس است و آن تجدید نظر به رویكردها و تعیین ماموریت متناسب با وظایف ملی است.به نظر اینجانب در فضای كنونى كه هنوز احزاب و تشكل های سیاسی یارای حركت های قوی و موثر را ندارند هنوز هم جنبش دانشجویی می تواند این خلا را پر كند.دانشجویان می توانند مهمترین سرحلقه ارتباط جامعه در حال گذار ایران با دنیای خارج باشند همچنین با گستردگی كمّی كه قشر دانشجو پیدا كرده و به یمن ابزارهای ارتباطی حركت رو به جلوی مردم ایران در دستیابی به آزادیهای مدنی مردم ایران را شتاب دهند. لذا شكستن پوسته سنتی و خیزش بزرگ برای این امر ملی می تواند سرلوحه تحركات و فعالیت های آتی باشد.جامعه دانشجویی باید یك بار دیگر وظیفه خود را به یاد بیاورد و از مرگ زودهنگام خویش جلوگیری كند.
منبع:
اینترنت
http://iranscope.blogspot.com/2015/12/blog-post_22.html
هنگامه شهیدی- هفته نامه پایتخت كهن - ١٤ آذر ١٣٩٤
شانزدهم آذر ماه سال ١٣٣٢ را می توان یكی از نمادهای برجسته و مهم در اركان مبارزات ملی مردم ایران دانست؛ شهید شدن سه تن از دانشجویان یعنی احمد قندچی،آذر شریعت رضوی و مصطفی بزرگ نیا حادثه ای را رقم زد كه تا نزدیك به سه دهه مظهر مبارزات علیه رژیم پادشاهی بود. جنبش دانشجویی در ایران از منظر ساختار شناسی مبارزات ضد دیكتاتوری بسیار قابل مطالعه است. اگر بپذیریم كه مشروطیت نقطه عطف تغییر رویكرد مردم كشورمان برای دستیابی به آزادی های مهم و مدنی بوده است، پایه های این خیزش را باید در مجموعه هایی دارای شكل نسبی مرتبط با دنیای آزاد جستجو كرد.بیشتر جنبش های آزادی خواهانه و ضداستعماری در صحنه بین المللی را احزاب رهبری می كرده اند اما در برخی كشورها مانند ایران،احزاب و سازمانهای سیاسی امكان ظهور تمام عیار نداشته اند چرا كه بافتهای فرهنگی،پراكندگی جمعیتی و روابط قبیله ای چالشهای بزرگی بر سر راه سازمان یافتگی تجددگرا به شمار می رفتند. در ایران قبل از انقلاب اسلامی سه گروه اصلی یعنی روحانیون، نةبازاریان و دانشگاهیان می توانستند بنابر امكانات ذاتی خود به نوعی جایگزین سازمان های مدرن سیاسی باشند.روحانیون با استفاده از نفوذ دینی در میان اقشار پایین دست جامعه كنترل فكری و جهت دهی را در چارچوب حراست از بنیان های فكری دینی اعمال نمایند؛ بازاریان نیز كه آبشخورشان اقتصاد ملی بوده همواره در مقابل شكسته شدن این حریم واكنش نشان می دادند و دانشگاهیان و بویژه دانشجویان هم به واسطه اقتضائات جوانی، ارتباط با دنیای خارج و موقعیت فرهیختگی در میان مردم،حضور اعتراضی را موجب حفظ جایگاه خویش می دانستند؛ هر یك از این سه گروه در مقاطعی به صورت تمام عیار وارد صحنه سیاست و بطور مشخص مبارزه علیه دربار می شدند.اگر از ماجرای تحریم تنباكو به رهبری آیت الله میرزای شیرازی عبور كنیم حركت آیت الله خمینی كه پس از خرداد سال ٤٢ منجر به تبعید وی شد مهمترین سرفصل جنبش روحانیون رقم خورده است.حمایت بازاریان از روحانیت در چنین حركتهایی همواره ضامن تداوم و اثربخشی آنها بوده است،خیزش دانشجویان اما هم دارای فصل مشترك زیاد با دو گروه یاد شده داشته و هم با رویكردی فراتر از صرفا مذهب یا اقتصاد عمل نموده است چنانكه اعتراضات دانشجویان در شانزدهم آذر سال ١٣٣٢ نه تنها حركتی بر علیه رژیم وقت بود كه این جنبش در قالب جنگ سرد امپریالیزم جهانی به سركردگی امریكا را هدف قرار داده بود.در اینجا به دنبال قضاوت نسبت به درست بودن یا اشتباه بودن جانبداری بخش زیادی از دانشجویان از بلوك شرق نیستم ولی درك تفاوتها از برآیند جنبش دانشجویی با سایر حركتهای اعتراضی روحانیون ، بازاریان و زیرمجموعه های آنان لازم است.حضور معاون رییس جمهوری امریكا یعنی آقای نیكسون در ایران بصورت ظاهری یك سفر دیپلماتیك بود اما این سفر در كمتر از ٤ ماه از كودتای ٢٨ مرداد به معنای قدرت نمایی آمریكا در منطقه خاورمیانه و نشان دادن ضرب شست به رقیب جهانی و دیرینه آمریكا یعنی شوروی بود؛ لذا اعتصابات و تظاهرات آن روز را نه تنها می توان جنبه ملی و ضددیكتاتوری دانست بلكه حركتى جهانی و در جهت تضعیف جبهه غرب قلمداد می شد.ذهنیت جنبش دانشجویی به همراه توقعات حاكمیت و جریانات دیگر سیاسی از آن، به بعد از انقلاب اسلامی منتقل شد.طی دهه اول از پس از پیروزی انقلاب اسلامی رویكرد جنبش دانشجویی همچنان در حال و هوای جنگ سرد بود و با فروپاشی شوروی جنبش دانشجویی تا حدودى در بی وزنی به سر می برد و همزمان جریانات قدرت طلب نیز بیكار ننشستند و با ترفندهای مختلف سعی بر مصادره این نهاد با ارزش داشتند.گروههای چپ و معاند با نظام جمهوری اسلامی بخشی از یارگیری اصلی خود را در میان دانشجویان انجام دادند و تندروهای مذهبی نیز سعی بر محصور كردن تفكرات دانشجویی در قالب های تنگ و متحجرانه داشتند.انشعاب در دفتر تحكیم وحدت به عنوان نماد همبستگی دانشجویان مسلمان،حبس،محرومیت از تحصیل و بسیاری از فشارهای دیگر اعمال شد تا این جنبش را در خدمت امیال خود قرار دهند. امروز وظیفه اصلی عناصر دانشجویی بیش از هر زمان دیگر مهم و حساس است و آن تجدید نظر به رویكردها و تعیین ماموریت متناسب با وظایف ملی است.به نظر اینجانب در فضای كنونى كه هنوز احزاب و تشكل های سیاسی یارای حركت های قوی و موثر را ندارند هنوز هم جنبش دانشجویی می تواند این خلا را پر كند.دانشجویان می توانند مهمترین سرحلقه ارتباط جامعه در حال گذار ایران با دنیای خارج باشند همچنین با گستردگی كمّی كه قشر دانشجو پیدا كرده و به یمن ابزارهای ارتباطی حركت رو به جلوی مردم ایران در دستیابی به آزادیهای مدنی مردم ایران را شتاب دهند. لذا شكستن پوسته سنتی و خیزش بزرگ برای این امر ملی می تواند سرلوحه تحركات و فعالیت های آتی باشد.جامعه دانشجویی باید یك بار دیگر وظیفه خود را به یاد بیاورد و از مرگ زودهنگام خویش جلوگیری كند.
منبع:
اینترنت
----------------------
مطلب مرتبط:
آیا درس 16 آذر نهادینه شده است
http://iranscope.blogspot.com/2015/11/16.html
http://iranscope.blogspot.com/2015/11/16.html
----------------------
پستها
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر